مبانی نظری و پیشینه تحقیق مذهب و سلامت روان

مبانی نظری و پیشینه تحقیق مذهب و سلامت روان در قالب word وبا40 صفحه وقابل ویرایش


مقدمه
از ابتداي شکل گيري علم روانشناسي در قرن نوزدهم تا آخرين دهه هاي قرن بيستم، اکثر قريب به اتفاق رويکردهاي روانشناسي مطرح شده، مفهوم سلامت روان را به عنوان يک مفهوم مستقل، مورد بررسي قرار ندادند. در خلال اين دوران، اين موضوع تقريباً مورد اتفاق نظر بود که سلامت روان، مفهومي جداي از بيماري رواني نيست. به عبارت ديگر، هرفردي که فاقد نشانگان اختلالات روانشناختي بود، داراي سلامت روان، تلقي مي شد. از اينرو تمرکز عمده ي نظريه پردازي ها و پژوهش هاي روانشناختي، بر اختلالات رواني و افراد داراي اختلال رواني، متمرکز شد (کيس ، 2007). پژوهش هاي حيطه ي هيجانات نيز از اين جهت گيري، مستثنا نبودند و اکثر مطالعات در زمينه ي هيجانات، بر هيجانات منفي متمرکز بودند (امونز ، 2005). اين وضعيت تا اواخر قرن بيستم بر مطالعات و پژوهش هاي روانشناسي، حاکم بود تا اينکه در اواخر قرن نوزدهم، نظريه پردازان و پژوهشگران جنبش نوظهوري که امروزه روانشناسي مثبت ناميده مي شود، تمرکز اصلي خود را بر توجه به هيجانات مثبت و عوامل مؤثر بر اين هيجانات گذاشتند (سليگمن ، 2002). اين رويکرد، روانشناسي قرن بيستم را به دليل تمرکز بيش از حد بر مقوله ي آسيب شناسي رواني و غفلت از مباني سلامت روان، به چالش کشيد (سليگمن؛ ترجمه ي کلانتري، طبائيان، آقايي و سجاديان، 1390) و تأکيد کرد که روانشناسي علاوه بر توجه به مقوله ي درمان مسائل روانشناختي همچون هيجانات منفي ناکارآمد، بايد به ارتقاء مولفه هاي مختلف سلامت روان، از جمله هيجانات مثبت نيز توجه داشته باشد (کار ، 2005). اين تغيير نگرش در جريان علم روانشناسي، منجر به اين شد که هيجانات مثبتي همچون شادي و لذت ، که در طول قرن بيستم تاحد زيادي مورد غفلت پژوهش هاي علمي قرار گرفته بودند، مرکز توجه نظريه پردازان و پژوهشگران مختلف، قرار بگيرند (سليگمن، 2002).
در ميان هيجانات مثبت، تاکنون شايد هيچ مقوله اي به اندازه ي دو هيجان شادي و لذت، مورد بررسي نظريه پردازان و پژوهشگران قرار نگرفته باشد (کسبير و داينر ، 2008). شادي و لذت، به عنوان مهمترين هيجانات مثبت انسان قلمداد مي شوند (‌آرگايل؛ ترجمه ي گوهري انارکي، نشاط دوست،‌ پالاهنگ و بهرامي، 1383). اين دو هيجان، همپوشي ها و قرابت هاي زيادي با يکديگر دارند، به طوري که حتي در مواردي، توسط بعضي از نظريه پردازان، به عنوان مفاهيمي مترادف در نظر گرفته مي شوند (خداپناهي، 1388) و يا اينکه لذت، به عنوان مولفه اي از شادي در نظر گرفته مي شود (دوک ورث، استين و سليگمن، 2005). براي اکثر افراد، هيجان شادي، همواره در ارتباط با هيجان لذت، تداعي مي شود، به طوريکه درک بيشتر مردم از تجربه ي شادي، بيشتر به تجاربي که توأم با هيجان لذت باشد، مربوط مي شود. در واقع ظاهراً اينطور به نظر مي رسد که اين دو هيجان، قابل تفکيک از يکديگر نيستند و تجربه ي هريک با تجربه ي ديگري همراه است. با اين حال، آنچه که امروزه مورد تأکيد و توافق نظريه پردازان هيجانات مثبت است، اين است که هيجانات شادي و لذت، مفاهيمي مستقل اما کاملاً مرتبط با يکديگر محسوب مي شوند (فرانکلين ، 2010).
نظريه پردازان هيجانات مثبت، درمورد عوامل مرتبط با شادي و لذت، تأکيد بارزي بر مولفه هاي شناختي دارند (ايشي، شيماک و داينر ، 2001؛ کار، 2005). اين موضوع بويژه در رويکردهاي شناختي- رفتاري به خوبي مورد بررسي و تأييد قرار گرفته است که شناخت هاي افراد با هيجانات آن ها ارتباط تنگاتنگي دارد، به طوري که با تغيير مناسب و سازنده در شناخت ها مي توان تغييراتي مطلوب و سازنده در هيجانات ايجاد کرد (کري؛ ترجمه ی سيدمحمدی، 1389). براساس مطالعاتي که در زمينه ي جنبه هاي شناختي هيجانات مثبت، صورت گرفته است، به نظر مي رسد باورهاي مذهبي و معنوي مي توانند به عنوان عوامل شناختي مهم و تأثير گذاري در رابطه با تجربه ي هيجانات مثبتي همچون شادي و لذت، ايفاي نقش کنند (امونز، 2005). بنابراين توجه به اين مولفه ها در مداخله به منظور ارتقاء هيجانات مثبت، مي تواند حائز اهميت باشد.
پکپارچه سازي عقايد مذهبي و معنوي مراجعين در جريان رويکردهاي معتبر مشاوره و روان درماني، موضوعي است که به طور جدي در سال هاي اخير، مورد توجه قرار گرفته است، اما با توجه به پژوهش هاي علمي متعددي که در همين دوره ي زماني کوتاه، انجام شده و از اثربخشي اين مداخلات، خبر مي دهند، امروزه کاربرد و اثربخشي چنين مداخلاتي، مورد توافق و پذيرش است. با اين حال، اين جريان علمي و پژوهشي، هنوز در ابتداي مسير خود قرار دارد و بررسي اثربخشي يکپارچه سازي عقايد مذهبي و معنوي مراجعين در جريان درمان، هنوز در مورد بسياري از رويکردهاي مشاوره و روان درماني انجام نگرفته است (پارگامنت ، 2007). رويکرد روان نمايشگري نيز از جمله رويکردهايي محسوب مي شود که به نظر مي رسد ظرفيت بالقوه ي مناسبي جهت بهره گيري از عقايد معنوي و مذهبي مراجعين را دارد (مارينيو ، 1994). لذا اين پژوهش برآن است تا ضمن بررسي روابط بين متغيرهاي نگرش مذهبي، شادي، لذت و سلامت روان در قالب يک مدل ساختاري، اثربخشي روان نمايشگري با محتواي معنوي را بر سه متغير شادي، ‌لذت و سلامت روان، مورد بررسي قرار دهد.




فهرست مطالب

مقدمه

سلامت روان

تاریخچه ی سلامت روان

مولفه های سلامت روان

تأثیر استرس و مهارت های مقابله ای بر سلامت روان

تأثیر روابط بین فردی بر سلامت روان

مداخلات مبتنی بر سلامت روان

مذهب و معنویت

تاریخچه ی روانشناسی مذهب و معنویت

وجوه تشابه و افتراق مذهب و معنویت

شکل های سالم و ناسالم مذهب و معنویت

تأثیر مذهب و معنویت بر سلامت روان

و مقابله با استرس

روابط بین فردی

تأثیر مذهب و معنویت بر هیجانات مثبت

یکپارچه سازی مذهب و معنویت در مداخلات سلامت روان

پیشینه

فهرست منبع